Gemaal Sweagermieden volledig gerestaureerd en heropend als informatielocatie voor lisdoddeteelt

Gepubliceerd op 16 mei 2025

Gemaal Sweagermieden volledig gerestaureerd en heropend als informatielocatie voor lisdoddeteelt

Na een grondige restauratie is het historische gemaal Sweagermieden aan de Petsleat nabij De Westereen officieel heropend. De feestelijke opening werd verricht donderdag 15 mei door Wethouder Kees Wielstra van de gemeente Dantumadiel, Bertus Mulder, voorzitter van de Stichting Waterschapserfgoed en Biense Dijkstra, directeur van Bouwgroep Dijkstra Draisma. Het monumentale gebouw heeft niet alleen zijn oude glorie teruggekregen, maar vervult ook een nieuwe functie: het dient als informatielocatie voor isolatiematerialen die in het gebied geteelt kunnen worden, zoals lisdodde.

Historisch erfgoed in ere hersteld

Historicus Warner Banga onderzocht het ontstaan van het gemaal en nam de aanwezigen mee in de geschiedenis. Het gemaal Sweagermieden werd begin jaren ’20 gebouwd door het Waterschap Zwagermieden en Triemen. Waar aanvankelijk een stoomgemaal werd overwogen, koos men uiteindelijk voor een dieselgemaal, dat in 1941 werd omgebouwd tot elektrisch gemaal vanwege de slechte kwaliteit dieselolie tijdens de Tweede Wereldoorlog. Na het verlies van zijn functie in 2007 raakte het gemaal in verval. Dankzij de inzet van Stichting Waterschapserfgoed en Bouwgroep Dijkstra Draisma is het gebouw nu volledig gerestaureerd. Zowel de buitenkant als het authentieke interieur verkeren weer in originele staat.

Een nieuw hoofdstuk: informatielocatie voor biobased isolatiematerialen

Bouwgroep Dijkstra Draisma heeft het gemaal in gebruik genomen als informatielocatie voor de teelt en toepassing van onder andere lisdodde, ook bekend als ‘sigarenplant’. De plant staat centraal in de ontwikkeling van lokaal geproduceerde biobased isolatiematerialen. Lisdodde bevat natuurlijke luchtkamers in de stengel, waardoor het van nature al isolerend werkt. Daarmee is het een logische, circulaire grondstof voor de bouwsector. Niet alleen zorgt het materiaal voor goede thermische isolatie, het draagt ook bij aan het tegengaan van bodemdaling, vermindert CO₂-uitstoot en biedt een rijk leefgebied voor flora en fauna.

‘Alde meuk’

Voor de opening werd zanger Gurbe Douwstra uitgenodigd met de vraag of hij een passend nummer wilde zingen. Hij schreef speciaal voor de gelegenheid een nieuw lied: ‘Alde Meuk’. Omkleed met de nodige humor, zat in zijn lied een duidelijke boodschap over het belang van het behoud van erfgoed. 
Voorafgaand aan de opening maakten de gasten een vaartocht langs de omliggende lisdoddevelden. Aansluitend volgde een rondleiding door het vernieuwde gemaal, waar men het resultaat van de restauratie en de duurzame inrichting met eigen ogen kon bewonderen.

Behoud cultureel erfgoed voor de toekomst

Het gemaal is in eigendom van de Stichting Waterschapserfgoed. Deze stichting, opgericht in 2004 op initiatief van Wetterskip Fryslân, zet zich in voor het behoud van cultuurhistorisch waardevol waterschapserfgoed. Voorzitter Bertus Mulder: “Dankzij de samenwerking met Bouwgroep Dijkstra Draisma blijft het gemaal Sweagermieden de komende twintig jaar behouden én krijgt het weer een actuele functie.”