Het project in Usquert is bijzonder en daarom hebben we er in onze Restauratie-nieuwsbrief een artikel over gewijd. Centraal in het artikel staat een interview met Irma de Joode.

Dat mensen bij restauraties niet alleen het boerenverstand gebruiken, maar vooral ook het hart volgen, geldt zeker voor Irma de Joode en haar familie uit Usquert. Het is aan hen te danken dat de restauratie van het rijksmonument Gaykemaheerd op deze bijzondere wijze wordt uitgevoerd. Zij zijn de eigenaren van het rijksmonument en initiators van deze bijzondere restauratie. Wij hebben de restauratie ten gevolge van aardbevingsschade mogen uitvoeren.

“Eigenlijk is het niet eens een echte restauratie”, verbetert Irma. “Als er geen aardbevingen waren geweest hoefde dit project niet te worden uitgevoerd”. De werkzaamheden staan in het teken van zowel schadeherstel als, en daar gaat het vooral om, het verstevigen van het monument zodat het bestand is tegen toekomstige aardbevingen.

Monumenten in Groningen zuchten onder de aardbevingen. Zo zijn 80% van de monumentale panden in de provincie Groningen beschadigd. “En niet alleen grote bevingen zorgen voor problemen, de kleine brengen ook veel schade toe.”

Omdat er geen bouwtekeningen waren werd het gebouw eerst ingetekend. Hierna heeft een schade-expertisebedrijf de schade in kaart gebracht en zijn er bodemonderzoeken uitgevoerd. Vervolgens zijn er aardbevingen gesimuleerd. De uitkomst was hard maar duidelijk: wanneer de aardbevingen blijven komen is het pand niet te behouden. “We moesten kiezen: niets doen met de sloop als gevolg, proberen om na elke beving de schade weer te herstellen of het gebouw aardbevingsbestendig maken.”

De zoektocht werd door de familie geïnitieerd én gefinancierd en het was vooraf niet bekend waar het tot zou leiden. “We kregen te horen dat we het pand alleen aardbevingsbestendig konden maken met behulp van staal. Dit was niet de oplossing die we voor ogen hadden. Daarom zochten we verder en zo kwamen we naar verloop van tijd uit bij Maurer SE uit Munich. Dit bedrijf heeft diverse methodes die ze ‘base isolation’ noemen. De woningen worden hierbij geïsoleerd van de ondergrond door middel van isolatoren. Bouwgroep Dijkstra Draisma plaatst bij ons de zogenaamde ‘pendulums’.

Het onderstaande filmpje laat zien hoe de isolatoren werken. De onderste plaat met het glas cola simuleert de onderste vloer/de grond. De bovenste plaat met het glas limonade simuleert de boerderij op de isolatoren. 

Bron: Maurer SE

Uiteindelijk wordt het gehele plan, in het kader van een pilot, door de NAM gefinancierd. Antea Group, Walinco en Adema Architecten hebben een enorme bijdrage geleverd aan respectievelijk de constructieve uitdaging, het uitvoeringsontwerp van de base isolation en het ontwerp, ook voert Adema Architecten nu de directie.”

Het rijksmonument is niet het meest eenvoudige gebouw om te restaureren. Irma: “Het pand heeft veel en vooral grote ramen wat het verstevigen bemoeilijkt. Ook is het pand niet gelijkvloers en zit er maar onder een deel van het gebouw een kelder. Toch zijn twee gangvloeren en de schoorsteenkanalen het enige wat we niet konden behouden. De kastenwand is wel verwijderd, maar deze wordt na de verstevigingswerkzaamheden weer teruggeplaatst.

Een belangrijk onderdeel van de base Isolation methode is het plaatsen van de 45 isolatoren die bovenop de 45 geschroefde heipalen geplaatst worden. Voorafgaand worden de wanden verstevigd en aan de vloeren gekoppeld, de zogenaamde level 2 en 3 maatregelen.

Gaykemaheerd bestaat uit een voorhuis en een tweekapsschuur. Tijdens de restauratie is de schuur losgekoppeld van het voorhuis zodat ze 10 centimeter los van elkaar kunnen bewegen zonder dat ze tegen elkaar aankomen.

“Als aannemer werd gekozen voor Jurriëns Noord BV, die jarenlang ervaring heeft op het gebied van restauraties. Maar toen zij drie weken na aanvang failliet gingen, nam Bouwgroep Dijkstra Draisma het stokje over. En naar volle tevredenheid. Een professionele partij die projecten zoals die van ons met boerenverstand en veel passie restaureert. Bovendien staat Bouwgroep Dijkstra Draisma bekend om haar duurzame en innovatieve projecten, en dat komt goed van pas bij deze restauratie.”